عکاسی ضد نور (سیلوئت)

شاید تاکنون به عکسهای ضد نور یا سیلوئت برخورد کرده باشید. همانطور که از نام آنها مشخص است این نوع عکسها ضد نور هستند و سوژه در آنها به شدت تیره است به طوری که بسیاری از جزئیات آن قابل مشاهده نیست و تنها نمایی کلی از آن در عکس نمایان میشود. در این نوع عکاسی میتوان از سوژههای مختلفی همچون انسان، درخت، حیوان یا برخی اشیا استفاده کرد. در این شماره به نکاتی در خصوص عکاسی سیلوئت یا ضد نور اشاه میشود.

● ضد نور
عکاسی ضد نور یکی از روشهای انتقال اندوه، احساس و حالتهای عاطفی به بیننده است. ممکن است بیننده با دیدن این نوع عکسها به درک درست و واضحی از سوژه نرسد، اما بخش تیره و سیاه تصویر باعث شکلگیری قدرت تخیل بیننده میشود.
مهمترین نکته در عکاسی ضد نور قرار دادن سوژه در مقابل یک منبع نور عظیم و تنظیم میزان نوردهی دوربین بر اساس روشنترین بخش تصویر (پسزمینه) است. توجه داشته باشید که میزان نوردهی (Exposure) دوربین باید بر اساس روشنترین بخش پسزمینه و نه سوژه تنظیم شده باشد. با رعایت این اصل اولیه، سوژه موردنظر به دلیل نبود نور کافی حتی اگر به طور کامل سیاه نشود بسیار تیره یا به اصطلاح آندر اکسپوزد (under exposed) –حداقل نوردهی- خواهد شد.
● انتخاب سوژه
اگرچه از سوژههای بسیاری برای عکاسی ضد نور میتوان استفاده کرد، اما برخی سوژهها از شرایط بهتری برخوردارند. از آنجا که در عکاسی ضد نور مواردی مانند رنگ، بافت یا حالت سوژه تاثیری در زیبایی عکس ندارد بنابراین بهتر است توجه خود را روی ویژگیهای دیگری متمرکز کنید. برای مثال، ویژگیهایی مانند بزرگی، اندازه، درشت و قوی بودن و به طور کلی اندازههای ابعادی سوژه تاثیر زیادی در بهتر شدن عکس خواهند داشت.

● خاموش کردن فلاش
عکاسی ضد نور نیازی به استفاده از فلاش دوربین ندارد، بنابراین باید از خاموش بودن آن اطمینان داشته باشید. در صورتی که دوربین روی مود اتوماتیک تنظیم شده باشد این امکان وجود دارد که فلاش آن به صورت اتوماتیک فعال (با توجه به شرایط نور محیط) و مانع به وجود آمدن عکس ضد نور شود. سوژه در عکاسی ضد نور به حداقل نور ممکن نیاز دارد.
● تنظیم نور
تنظیم نور و به طورکلی نورپردازی در عکاسی ضد نور با سایر زمینههای عکاسی تفاوت زیادی دارد و نکات گفته شده در خصوص رعایت برخی موارد نورپردازی در این نوع عکاسی به هیچ عنوان صدق نمیکند. برخلاف اینکه در بسیاری از زمینههای مختلف عکاسی، روشن بودن جلو زمینه توصیه شده است، در عکاسی ضد نور روشن بودن پس زمینه بسیار تاکید میشود. این مسئله به گونهای است که هرچه منبع نوری پس زمینه قویتر و بزرگتر باشد شدت تیرگی و سیاه شدن سوژه بیشتر خواهد بود. بهترین منبع نوری برای عکاسی ضد نور، خورشید است بنابراین برای خلق یک اثر ضد نور میتوانید از سوژه بخواهید که در مقابل طلوع یا غروب آفتاب بایستد.

● انتخاب پسزمینه
خورشید در حال طلوع یا غروب نه تنها به وجود آورنده بهترین منبع نوری برای عکاسی از ضد نور به شمار میرود بلکه از آن به عنوان یک پسزمینه (back ground) خوب نیز میتوان استفاده کرد. توجه داشته باشید که در این حالت هر چه آسمان صاف و بدون ابر باشد نتیجه نهایی عکس بهتر خواهد شد. میتوان بخشی از خورشید را در تصویر منعکس یا اینکه آن را با انتخاب یک سوژه بزرگ، به طورکلی پنهان کرد.
● مشخص بودن سوژه
به دلیل تیرگی کامل سوژه در عکاسی ضد نور، گاهی اوقات تشخیص درست سوژه مشکلساز میشود. از این رو هنگامی که قرار است به جای یک سوژه همزمان از چند سوژه عکس گرفته شود سعی کنید سوژهها به گونهای تفکیک شده باشند تا ابهامی در هنگام مشاهده آنها به وجود نیاید. برای مثال، اگر قرار است از یک شخص و یک درخت عکس گرفته شود، بهتر است بین دو سوژه اندکی فاصله وجود داشته باشد تا تصویر مشخص و واضح باشد. ایستادن شخص در مقابل درخت یا تکیه کردن به آن باعث مبهم و نامشخص شدن سوژه در تصویر خواهد شد. در صورتی که تمایل داشته باشید از چهره اشخاص عکس ضد نور تهیه کنید بهتر است از آنها بخواهید به صورت نیمرخ بایستند زیرا این کار باعث میشود تا اجزای بیشتری از صورتشان مثل بینی، دهان و چشمها در تصویر ( البته به صورت خطوط) منعکس شود.
● مود اتوماتیک
در بیشتر دوربینهای دیجیتال امروزی ویژگی "اندازهگیری فاصله به صورت اتوماتیک" دیده میشود. این ویژگی مشخص میکند تا چه حد باید به سوژه نزدیک شد تا همه چیز به خوبی در معرض نور قرار بگیرد و روشن شود. زمانی که نور محیط مناسب نباشد، دوربین با کمک ویژگی گفته شده و برای جلوگیری از آندراکسپوز شدن سوژه، فلاش دوربین را به طور اتوماتیک روشن و کمبود نور محیط را جبران میکند. در صورتی که نور محیط با فلاش دوربین روشن شده باشد، عکس ضد نور به وجود نخواهد آمد. در بیشتر دوربینها نیز همزمان با عمل فوکوس و نگه داشتن دکمه شاتر به حالت نیمه فشرده عمل محاسبه میزان نوردهی به طور اتوماتیک اجرا میشود، بنابراین به منظور جلوگیری از مشکل ذکر شده (جلوگیری از عکس ضد نور) میتوان به این صورت عمل کرد: دوربین را به سمت روشنترین نقطه پس زمینه تنظیم کنید و دکمه شاتر را به حالت نیمه فشرده نگه دارید و اجازه ندهید که دکمه رها شود. سپس دوربین را به سمت سوژه مورد نظر تنظیم و دکمه شاتر را رها کنید. به این ترتیب شما به دوربین هوشمند خود کلک میزنید و به راحتی میتوانید عکس ضد نور بگیرید!
برخی از دوربینهای دیجیتال نیز به مودهای اندازهگیری "نقطهای" (Spot) یا "متمرکز شده" ((Centered مجهزند. با کمک این مودها و ترفند گفته شده میتوانید عکسهای ضد نور زیبایی بگیرید

● مود دستی
مزیت دوربینهای دیجیتالی این است که میتوانید بدون پرداخت هزینه برای چاپ عکسها نتیجه نهایی را سریع مشاهده کنید و در صورت مطلوب نبودن یک عکس دیگر بگیرید. بنابراین اگر ترفند و راهکار گفته شده در خصوص مود اتوماتیک و دکمه شاتر نیمه فشرده به خوبی عمل نکرد و باعث رضایت خاطر شما نشد میتوانید از مود دستی دوربین استفاده کنید. برای اینکه یک راهنمای خوب در خصوص استفاده از مود دستی در عکاسی ضد نور داشته باشید، توصیه میشود که به سرعت شاتر و اندازه دیافراگم پیشنهاد شده در مود اتوماتیک دوربین توجه و از آنجا شروع کنید. برای مثال، اگر دوربین در حالت اتوماتیک شرایط را به گونهای تنظیم کند که نور زیادی تابیده و محیط روشن شود، بنابراین باید سعی کنید تا آنجا که امکان دارد به صورت دستی دوربین را طوری تنظیم کنید که نور کمتری به محیط تابیده شود. استفاده از تکنیک برکتینگ (bracketing) - که در مقالههای گذشته توضیح داده شد- نیز راهکار خوبی است.
● فوکوس کردن
با انتخاب بیشترین حالت عمق میدان که حاصل انتخاب دیافراگم کوچکتر (عدد بزرگتر) است میتوانید ابعاد وسیعی از سوژه یا لوکیشن خود را در تصویر منعکس کنید.
● آخرین نکته
اگرچه شدت تیرهتر بودن سوژه، زیبایی بیشتری به عکس میبخشد، اما در صورتی که بتوانید هنرمندانه و خلاقانه برخی ناحیههای سوژه را روشن باقی بگذارید زیبایی عکس را دو چندان کردهاید. گاهی اوقات روشن بودن بخشی از سوژه باعث سه بعدی شدن آن میشود. اینکه چه سوژهای و تا چه حد تیره یا روشن شود بستگی به دید خلاقانه شما دارد